Wystawa IPN bastionie św. Jadwigi w Nysie. "Tu rodziła się Solidarność Rolników"

Wystawa składa się z modułów ukazujących historię rolniczej „Solidarności” w Polsce oraz modułu regionalnego, opowiadającego na trzech planszach rozwój rolniczej Solidarności na Dolnym Śląsku i Śląsku Opolskim. Plansza pierwsza przedstawia dwa nurty związkowe dolnośląskiej Solidarności rolniczej, plansza druga – walkę o rejestrację Solidarności rolniczej i rozwój struktur na Dolnym Śląsku, plansza trzecia – Solidarność rolniczą na Śląsku Opolskim.

Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945–1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji (PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się jej przeprowadzić) stanowił istotny element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 proc. ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70. XX wieku.

W takiej atmosferze rodziły się inicjatywy opozycyjne na wsi. Powstał m.in. Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników. W grudniu 1980 r. rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie.

Od listopada 1980 r. na Śląsku Opolskim powstawały pierwsze ogniwa NSZZ Indywidualnych Producentów Rolnych „Solidarność Wiejska”, które od stycznia 1981 r. działały jako NSZZ „Solidarność Chłopska”. Po zjeździe w Poznaniu, od marca 1981 r. związek przyjął nazwę NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, którym kierował Wojewódzki Komitet Założycielski (WKZ). Opolscy działacze zimą i wiosną wspierali protesty rolników w Ustrzykach Dolnych, Rzeszowie, Bydgoszczy oraz Świdnicy, a od 17 kwietnia 1981 r. dołączyli do głodówki zorganizowanej na Jasnej Górze.

W czerwcu 1981 r. koła RI „S” działały już w 38 gminach i 102 wsiach, w których było zrzeszonych 3350 rolników.
27 listopada 1981 r. odbył się Wojewódzki Zjazd Wyborczy RI „S” w Opolu, na którym demokratycznie wybrano Zarząd Wojewódzki. Jako wyraz sprzeciwu wobec polityki rolnej władz PRL jesienią 1981 r. opolscy rolnicy zaprzestali płacenia podatku gruntowego, a od 9 grudnia 1981 r. grupa działaczy okupowała budynek Urzędu Gminy w Walcach k. Krapkowic. W latach 1980-1981 rolnicza Solidarność wydawała niezależne pismo „Solidarność Wiejska”/„Solidarność Chłopska”.

źródło: oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu